Event Categorie: Lezingen

Michiel de Ruyter,  een lezing door Frits de Ruyter, nazaat van onze bekende admiraal. Wie kent hem niet? Maar wat weten wij eigenlijk van hem?

In de lezing zal De Ruyter ook ingaan op recente ontdekkingen over, onder meer, een gigaslag tussen de Republikeinse en Franse marine op de ondergelopen landerijen van de waterlinie in 1672/73. Dit zou de grootste slag op het water ooit in Nederland zijn geweest en er is, volgens Frits de Ruyter, nauwelijks over geschreven.

Er is nu meer bekend over de laatste rustplaats van de ingewanden van Michiel de Ruyter na diens dood in 1676 bij Sicilië. Ze liggen begraven in Syracuse. Op 29 april organiseert Frits de Ruyter een bijeenkomst aldaar om te herdenken dat Michiel de Ruyter 350 jaar geleden stierf.

Voor Guidor – verdieping over kunst en de openbare ruimte, speciaal voor professionele gidsen

Hoe bewegen we ons door de moderne stad?
De wereld verandert snel. De economie wordt steeds meer gestuurd door technologie en computers. De bekende Griekse econoom Yanis Varoufakis zegt zelfs dat het kapitalisme voorbij is – we leven nu in een tijd van technofeodalisme.

Wat betekent dat? Simpel gezegd: computers en algoritmes bepalen steeds vaker wat we te zien krijgen – en wat niet. Denk aan Google Maps of TripAdvisor: zulke digitale hulpmiddelen sturen hoe we door de stad bewegen. Dat heeft ook gevolgen voor hoe we kunst in de openbare ruimte ervaren. Als gids wil je weten: hoe ga je daarmee om?

Over Björn de Leeuw

Björn de Leeuw is een ervaren spreker met een brede blik. Hij is ooit ‘onbezoldigd cultuurfilosoof’ genoemd: iemand die nadenkt over de rol van kunst en cultuur in onze samenleving. Hij kijkt graag scherp en met humor naar de wereld van vandaag.

In deze lezingen neemt hij u mee langs grote vragen – maar altijd op een toegankelijke manier. Hij laat zien hoe kunstenaars reageren op onze tijd, en hoe dat voor gidsen relevant is. Zijn motto? Denk mee, kijk goed – en pas op voor uw hoofd!

19 januari 2026 – Ruimte en beleving

We ervaren de wereld met ons lichaam en onze zintuigen. Hoe we ons bewegen in de stad, hoe we ons ergens voelen – daarop is kunst van invloed en dat is van invloed op hoe we kunst beleven.

Deze lezing onderzoekt hoe kunstenaars met ‘ruimte’ werken: van drukke winkelstraten tot monumenten met een beladen geschiedenis. Wat zegt de inrichting van de stad over wie we zijn – en wie we willen zijn?

De wentelende 19^e eeuw –   Niek van Sas

Lange tijd werd de Nederlandse negentiende eeuw simpelweg afgedaan als ‘de vorige eeuw’. Geen eeuw om trots op te zijn of naar om te kijken. Maar sinds de eerder verguisde Bataafs-Franse tijd deel ging uitmaken van een ‘lange’ negentiende eeuw (1795-1914) kreeg die steeds meer een eigen gezicht en werd die ook steeds meer gezien als zelfstandige periode. Mijn beeld van de eeuw is niet dat van een saaie, weinig interessante periode, maar van een juist veelbewogen, veelkantig en dynamisch tijdvak. In deze lezing kijk ik zowel naar de duiding van de hele eeuw in lange lijnen als naar enkele deelperioden en facetten zoals het vermeende ‘doode middenstuk’ en het bruisende Fin-de-Siècle.

Niek van Sas is emeritus hoogleraar Geschiedenis na 1750 aan de Universiteit van Amsterdam. Een groot aantal van zijn artikelen is gebundeld in het boek De metamorfose van Nederland. Van oude orde naar moderniteit, 1750-1900 (2004) dat inmiddels is uitgegroeid tot standaardwerk over de periode 1750-1900.

Voor Guidor – verdieping over kunst en de openbare ruimte, speciaal voor professionele gidsen

Hoe bewegen we ons door de moderne stad?
De wereld verandert snel. De economie wordt steeds meer gestuurd door technologie en computers. De bekende Griekse econoom Yanis Varoufakis zegt zelfs dat het kapitalisme voorbij is – we leven nu in een tijd van technofeodalisme.

Wat betekent dat? Simpel gezegd: computers en algoritmes bepalen steeds vaker wat we te zien krijgen – en wat niet. Denk aan Google Maps of TripAdvisor: zulke digitale hulpmiddelen sturen hoe we door de stad bewegen. Dat heeft ook gevolgen voor hoe we kunst in de openbare ruimte ervaren. Als gids wil je weten: hoe ga je daarmee om?

Björn de Leeuw is een ervaren spreker met een brede blik. Hij is ooit ‘onbezoldigd cultuurfilosoof’ genoemd: iemand die nadenkt over de rol van kunst en cultuur in onze samenleving. Hij kijkt graag scherp en met humor naar de wereld van vandaag.

In deze lezingen neemt hij u mee langs grote vragen – maar altijd op een toegankelijke manier. Hij laat zien hoe kunstenaars reageren op onze tijd, en hoe dat voor gidsen relevant is. Zijn motto? Denk mee, kijk goed – en pas op voor uw hoofd!

12 januari 2026 – Natuur en milieu

Onze steden groeien, maar wat gebeurt er met de natuur? In Nederland is elk stukje grond gepland en beheerd. Welke plek geven we nog aan de natuur – en wat doet kunst daarmee?

Deze lezing laat zien hoe kunstenaars reageren op klimaatverandering en onze omgang met de aarde. Ze stellen vragen, dagen uit – en laten ons nadenken over onze verantwoordelijkheid.

van de stad over wie we zijn – en wie we willen zijn?

Casper van der Veen, historicus en journalist

Casper van der Veen vertelt over Amsterdam aan de hand van namen van straten, bruggen, grachten, lanen, pleinen, stegen, paden, sluizen, plantsoenen, hofjes en een enkele road. Amsterdam ademt geschiedenis. Hoe rijk en divers die geschiedenis is, valt af te lezen aan de straatnamen die de hoofdstad herbergt. Dat straatnamen ook levende zaken zijn, geldt niet alleen voor naar koloniale figuren vernoemde wegen die steeds meer protest en ongemak oproepen. Namen als de Brandslang- of Rookmelderstraat kunnen net zo goed tot ophef leiden. Elke straatnaam biedt een nieuw verhaal over Amsterdam: over middeleeuwse beroepen en dichters, de aanleg van de grachtengordel en de Jordaan, de Jodenvervolging en het verzet, topsporters, galgenvelden, speeltuinen, oude valuta en de veel te jong gestorven Joes Kloppenburg. Casper heeft niet veel spannende historische foto’s, maar voldoende anekdotes en historische én actuele verhalen om er een boeiende lezing van te maken.

Voor Guidor – verdieping over kunst en de openbare ruimte, speciaal voor professionele gidsen

Hoe bewegen we ons door de moderne stad?
De wereld verandert snel. De economie wordt steeds meer gestuurd door technologie en computers. De bekende Griekse econoom Yanis Varoufakis zegt zelfs dat het kapitalisme voorbij is – we leven nu in een tijd van technofeodalisme.

Wat betekent dat? Simpel gezegd: computers en algoritmes bepalen steeds vaker wat we te zien krijgen – en wat niet. Denk aan Google Maps of TripAdvisor: zulke digitale hulpmiddelen sturen hoe we door de stad bewegen. Dat heeft ook gevolgen voor hoe we kunst in de openbare ruimte ervaren. Als gids wil je weten: hoe ga je daarmee om?

Over Björn de Leeuw

Björn de Leeuw is een ervaren spreker met een brede blik. Hij is ooit ‘onbezoldigd cultuurfilosoof’ genoemd: iemand die nadenkt over de rol van kunst en cultuur in onze samenleving. Hij kijkt graag scherp en met humor naar de wereld van vandaag.

In deze lezingen neemt hij u mee langs grote vragen – maar altijd op een toegankelijke manier. Hij laat zien hoe kunstenaars reageren op onze tijd, en hoe dat voor gidsen relevant is. Zijn motto? Denk mee, kijk goed – en pas op voor uw hoofd!

5 januari 2026  –  Ambacht en ambachtelijkheid

Wat is de waarde van handwerk in een wereld die steeds digitaler wordt? Deze lezing gaat over kunstenaars die met hun handen werken – met zorg en aandacht voor materiaal. Maar ook over moderne vormen van ‘ambacht’, zoals werken met code of digitale middelen.

Wat betekent het om iets met toewijding te maken? Wat drukken we uit – onszelf of de wereld om ons heen? En waar blijft de ‘ziel’ als machines steeds meer overnemen?

Maarten Frankenhuis, dierenarts en voormalige directeur Artis

Als (oud-) directeur van Artis verzamelde Frankenhuis meer dan twintig jaar lang archiefmateriaal, verhalen, artikelen, foto’s en andere gegevens over hoe de hoofdstedelijke dierentuin de oorlog heeft doorstaan. Hij beschrijft onder meer hoe de directie en de medewerkers het voor elkaar kregen om in de oorlogsjaren toch net voldoende hooi, vis, vlees, groente, fruit en zaden te bemachtigen voor de dieren, en steenkool en elektrische energie voor de verwarming van hun verblijven en de pompen in het aquarium. Vooral in de Hongerwinter was het afzien en de schaarste nijpend, en moesten de leeuwen zelfs enige tijd met grote tegenzin hun hongergevoel bevredigen met stokvis. Behalve de dieren vonden ook tussen de twee- en driehonderd mensen in de tuin – verstopt in tal van dierverblijven, op hooizolders en in de holle apenrots – een veilig onderkomen: Joden, soms hele families, mannen die aan de dwangarbeid in Duitsland probeerden te ontkomen, en een enkele verzetsman.

Amsterdam kent een rijke maar vaak vergeten doden­geschiedenis. Eeuwenlang lagen er tientallen kerkhoven en begraafplaatsen midden in de stad: rond de Oude en de Nieuwe Kerk, bij het Karthuizerklooster, aan de Heiligeweg, bij de Wester- en Noorderkerk, en zelfs op plekken waar we nu drukke straten en pleinen vinden.

Wie vandaag door de stad loopt, ziet niets meer van deze begraafplaatsen. Ze zijn geruimd, overbouwd en uit het straatbeeld verdwenen. Maar achter die verdwenen dodenakkers gaan verhalen schuil over epidemieën, religieuze gebruiken, het dagelijks leven van Amsterdammers en de onvermijdelijke confrontatie met de dood.

Non-fictieauteur Marcel Bergen neemt u in zijn lezing mee langs deze verdwenen plekken van herinnering. Op basis van archiefonderzoek, oude kaarten en stadswandelingen brengt hij vergeten geschiedenis opnieuw tot leven.

Een lezing voor iedereen die geïnteresseerd is in de verborgen lagen van Amsterdam, in cultuurgeschiedenis en in de manier waarop een stad omgaat met leven en dood.

LE00, 12 november 2025, 10-12 uur, HET GROENE PALEIS, DAMRAK 65

De lezing Gouden Eeuw door Bert Wiskie behandelt de informatie die aangeeft, waarom dat wel of niet Gouden Eeuw genoemd kan worden.

De lezing heeft als titel Life and Art in the 17th century in the city of Amsterdam.

De republiek als totaal nieuwe regeringsvorm. De positie van de religie in de Nederlanden, de opkomst van de middenklasse en uiteraard de opkomst van de handel en de stad Amsterdam.

Bert Wiskie, collega gids en historicus, behandelt in goed twee uur deze ontwikkelingen en wat je daarvan kunt gebruiken in je gidswerk.